Granica między nauką a szaleństwem. Te eksperymenty wstrząsnęły nauką

Badanie ludzkiej psychiki i zachowania nie jest niczym nowym. Eksperymenty społeczne na szeroką skalę rozpoczęły się jeszcze w latach 60., niektóre z nich wniosły ważne wnioski do świata nauki, ale jednocześnie wzbudziły liczne kontrowersje. Poznajcie ich historię.

Eksperymenty społeczne służą do badania ludzkich zachowań, wpływu autorytetów, presji grupowej i ról społecznych. Pomagają zrozumieć mechanizmy psychologiczne, które kształtują decyzje i interakcje międzyludzkie.

Eksperyment Asha (1955)

Solomon Asch zbadał konformizm normatywny, prosząc uczestników o ocenę długości linii na kartach. W grupie, gdzie większość świadomie podawała błędne odpowiedzi, badani często podporządkowywali się ogółowi, mimo że widzieli, iż jest to nieprawidłowe. Eksperyment pokazał, jak silny jest wpływ presji grupowej. Wykryto, że pragnienie posiadania racji rodzi konformizm informatywny, natomiast lęk przed odrzuceniem społecznym wiąże się z konformizmem normatywny.

Eksperyment Milgrama (1961)

Stanley Milgram badał posłuszeństwo wobec autorytetów. Uczestnicy mieli aplikować “wstrząsy elektryczne” (w rzeczywistości fałszywe) osobie w sąsiednim pokoju za błędne odpowiedzi. Mimo krzyków “ofiary”, większość uczestników kontynuowała eksperyment na polecenie prowadzącego, chociaż nie wiedzieli, że cierpienie jest fikcją. Eksperyment przerwano dopiero po czwartej prośbie wypowiedzianej przez osobę rażącą prądem. Pokazało to, jak łatwo ludzie podporządkowują się autorytetom, nawet kosztem cudzej krzywdy.

Eksperyment „Trzecia fala” (1967)

Nauczyciel Ron Jones w amerykańskiej szkole przeprowadził eksperyment, by pokazać, jak łatwo społeczeństwo może popaść w faszyzm. Stworzył grupę uczniów o ścisłych regułach i hierarchii, co szybko przerodziło się w autorytarną organizację. Pokazało to, jak ludzie łatwo poddają się ideologii i dyscyplinie.

Eksperyment więzienny Zimbardo (1971)

Philip Zimbardo w podziemiach Uniwersytetu Stanforda stworzył symulowane więzienie, gdzie uczestnicy odgrywali role strażników i więźniów. Strażnicy szybko zaczęli stosować przemoc psychiczną i fizyczną wobec więźniów, co doprowadziło do przedwczesnego zakończenia badania. Eksperyment ujawnił, jak role społeczne wpływają na zachowanie jednostek. Co ciekawe, w eksperymencie wzięły udział tylko te osoby, które nie miały kryminalnej przeszłości.

Eksperyment „Dobry Samarytanin” (1973)

Psychologowie John Darley i Daniel Batson sprawdzali, czy ludzie pomogą potrzebującemu w zależności od stopnia pośpiechu. Okazało się, że im bardziej uczestnicy byli zajęci, tym rzadziej udzielali pomocy, co pokazało, jak codzienny stres wpływa na podejmowane przez nas decyzje, również te, które dotyczą cudzego życia.

Eksperymentom społecznym z USA poświęconych jest wiele ciekawych filmów dokumentalnych i fabularnych. Ich oglądanie może pogłębić wiedzę na wspomniany temat, jednak nie każdy jest fanem takiej rozrywki. Zupełnie odmienną alternatywą pozostaje oglądanie meczów, których transmisje znajdziecie na BET.